Поэзия

ЫРЫА АЙЫЫТА Ырыа айыыта сайын Хас нуоҕай умнас аайы Иһийэр уу-чуумпутук, От-мас иччитин курдук. Алгысчыт санаалаахха, Ырыаһыт дууһалаахха Айыы аартыгын тэлэ Иэйэр дииллэр илэ. Олох уохтаах сүмэтин, Туойуу кыырай сүргэтин Ол ыччат ырыатыгар Оччоҕуна алкыйар. Тылын истиҥ иччилээн Өлбөт тыынныыр бүөмчүлээн, Айымньытын ымыылаан, Айыы аналлыыр наллаан. Бэс ыйыныы ичигэс, Сөлөгөйдүү… Сиһилии »«Айыыны өйдүүр иһин…»

*** Туох да буолбатаҕын курдук Салгыы олоробун. Эн биһиги көрсүбүппүтүттэн сылтаан, Кырдьык, күн арҕааттан тахсыбатаҕа, Кыс ортото эмискэ Күөрэгэй дьырылыы туойбатаҕа, Соһуччу тоҥ хаары тобулан Тылла охсубатахтара Сааскы ньургуһуннар. Мин эмиэ, Өрүү буоларыныы, Түбүккэ-садьыкка Өрүһүспүттүү умсабын, Уохтаахтык убураабыт уостаргын Түһээбит курдук туттан кэбиһэбин… Салгыы олоруум ээ, Элэгэлдьиһэн ааһар Күннээх-дьыллаах Тэтимнээх… Сиһилии »«Күн миигин өрүү көрүө ийэлии имэрийэ…»

Кылбачыйар кыраһалаах Кыһыҥҥы тыаҕа биир түүн Унаарыйар буруолаах Ураһаҕа төрөөбүтүм. Силлиэ тыал сирилиирин, Кутаа уот тыһыргыырын Истэ-истэ ийэм миигин Бигээхтиирэ дьыбар кыһын. Ый иэдэһэ тэтэрэ Үөлэһинэн одуулуура, Ийэбиниин биһик нарын Ырыатын ыллаһара. Ыллаһара ол ырыаны Көмнөх хаардаах титирик, Иһиллиирэ ол ырыаны Чуор кулгаахтаах бэдэрим. Ол ырыаҕа уйдаран Оҕо түүлүм дайара,… Сиһилии »УРАҺАҔА ТӨРӨӨБҮТҮМ

КҮӨХ ХОНУУ Быыллаах уонна бырыылаахБылыргы ДьокуускайтанДэхси сир – күөх кырыстаахДьиктитинэн ураты. Сааһын өрүү уу ылар –Саатырдар харах далын.Үчүгэй да манна буолар –Үөһээ халлаан, сир-далай! Сотору уубут ханнар,Тот хонуу торолуйар,Көстө-көстө от анньар,Күөгэлдьийэ хамсанар. Ол иһин ааттаабыттарЭйигин Күөх Хонуунан,Бары дьоммут киэн туттарКуораппыт тыҥатынан. Кырса хаарга баттатанКылбаарыйа да сыттаргын,Силигилиэҥ күөх отунанСин биир сааһын… Сиһилии »Мин сырдык сыһыым

75-с кыстык хаардарын харахтарын уотунан                                                                         уулларан, 75-с сааскы көмүөллэрин тимир тилэхтэринэн                                                                         хамсатан, 75-с ньургуһуннарын кыайыы сыдьаайынан                                                          тылыннаран; Арҕааҥҥы кыргыһыылар хонууларыттан, Арҕааҥҥы адьарайдар арҕахтарыттан, Арҕааҥҥы төгүрүктээһиннэр иилэриттэн Хорсуннук өлбүттэр, Ыар толук буолбуттар, Сурахтыын сүппүттэр, Буорахтыын көппүттэр, Билиэҥҥэ барбыттар, Буурҕаҕа муммуттар Ким граната иитин кытаахтаабытынан, Ким быстыбыт илиитин самсаабытынан,… Сиһилии »Сахалар дивизиялара

*** Cоҕотох биир тылы этээри Поэт кэлэр бу сиргэ. Соҕотох бэйэтин суолунан тиийээри Ааһар кини уон эргиири. Баҕар, тыллыа кини эппит тыла Сүүһүнэн сүрэх тыла буолан, Хатыҥ чараҥ суугунун тэҥэ Сир үрдүн киэргэтэн. Баҕар, муммут сулус буолан Кини тыла тууйуллуо, Хара сиргэ силис тарпат Ырыатыгар тулаайахсыйан. Быһах биитин бигээн көрө… Сиһилии »«CОҔОТОХ БИИР ТЫЛЫ ЭТЭЭРИ…»

ЭБЭМ ТИКПИТ СОНО Оҕо сааһым кылгас сиэхтээх,Эбэм тикпит кыра соноДьааҥы тымныытын тулуйара,Орто дойдулуун ситимниирэ. Кыһыны оннук туоруурум –Улуу тымныы учууталлаахКыһалҕата суох сир быта,Орто дойду гражданина! Хаһан оннук санаа иҥэнГражданин буолбуппунуй?Ол сону кэтиэхпиттэн,Тымныыны билиэхпиттэн! Эбэм бэлэх ууммут эбитКиһи буолар таҥаспын,Орто дойдуга аахсылларДокумуон буолар соммун… Суох билигин ол сонум,Оннук тикпэт да буолбуттар.Баар… Сиһилии »«Хаарынан дуоһуйа хаамаллар саҥа тыллар…»

*** Киҥкиниир киэҥ халлаанКимтэн кииннээх,Хантан хааннаах,Кимҥиний эн диэбиттииХаһааҥҥытааҕар да намтаан,Киэппэр кимэн киирэн,Киһигин дуу,Киигин дуу диэнХам ылан,Ыанньыйбыт ыар санаатынЫараҥнатан аҕалан,Ынчыктатан ыйыһыннарбытЫас хараҥа түүнүгэрКөмүскүөх айылаахКим да суоҕа. Бэйэм да суоҕум. Хараҥа халлаан эрэ баараТус толкуйбун туомтуу баайан,Тута сылдьыбыппынТуманынан тумнаран,Тыалынан үрэйэн,Такырда тымныппыта,Тыыммын иһиллээриТыһыынчанан хамныыр,Тыгыалыыр тымырбарДьүлэй түүнДьиккиэр дьүүлүнЧуордаахтык чуҥкунатан,Чуумпубун үрэйэн,Быстах санааБыыстала суохБайааттаҥныырАймалҕанын тарпыта —Киэҥ… Сиһилии »«Дайыы, дьайыы, сыдьаайыы…»

Дьылҕа хаантан буолбатах,                                сүрэҕим-быарым                                               үүйэ тутан, Ытаан-соҥоон буолбатах,                           кэс санааны санаан, Кэлэн турабын                           памятник аттыгар.. Тыаллаах күн…                           көмүс күн                              саста былыт муоратыгар. Былыттар, ыар-тоҥ былыттар. Бу мин үйэм       тимир  кынатын                ситэ баттаары                     бачча үлүгэр адаарыстыгыат?! Биитэр мин         будулҕаннаах буурҕаны,                            … Сиһилии »М.К. Аммосов памятнигар санаа

*** Бу түгэҥҥэ иһийэн Утуйа сытар тыам сирэ. Биир эмэ киһи дьааһыйа Турдаҕа, оронун дьаһайа… Сарсыарда эрдэ Киэҥ халлаан иэнигэр Бытархай сулустар Тыас иһиллиир курдуктар. …саҥа күнү саҕалыы Уллуҥум анныгар Хаар тыаһа хаачыргыы Уу чуумпуну уйгуурдар.             *** Хоһоонньут олоҕо судургу – Кырдьыгы кытары кылыйсыы, Хоһоонньут олоҕор соруга – Кырдьыгын… Сиһилии »***Хоһоонньут олоҕо судургу – кырдьыгы кытары кылыйсыы…

* * * Үчүгэй даҕаны сарсыарда ‒ Сүрэхпэр кытары күн тыкта – Тыыннаахпын, ыллыыбын, таптыыбын, Сир дьолун, сайыммын алгыыбын. Үчүгэй даҕаны сарсыарда ‒ Сүрэҕим кытары сылыйда, Былыттан кылайбыт күн уота Санаабын сырдыкка салайда. Үчүгэй даҕаны сарсыарда ‒ Сүрэҕим күн диэки таласта, Бу маннык судургу тылынан Хоһоонум суруллан таҕыста.             *… Сиһилии »Мин бүгүн суруйуо суохтааҕым

КҮҺҮҤҤҮ ТҮҮЛ Сайыары күһүн саҕаланнар эрэ, Сииктээх тыал илгийдэр эрэ, Хатыҥ сэбирдэҕэ саһардар эрэ, Хараҥа түүннэр үөмтүлэр эрэ, Бөдөҥ сулус суулуннар эрэ, Устугас былыт уһуннар эрэ, Уһун ардах ытаатар эрэ – Дьол амтана ньулуйар, Олох суолтата суураллар, Тэһийбэт санаа тэһэ кэйэр, Кэридэх санаа кэрбиир, Айанньыт санаа аалар… Атах балай куйаарга,… Сиһилии »Күһүҥҥү түүл

АНЫ СААС Аны саас кэлиэҕим, Өймөкөөммөр төннүөҕүм, Күүтээр миигин үрүҥ хаарым, Кылбаа маҥан доҕорум. Үрүҥ таба буолаҥҥын Кыыралдьыта эн сиэлээр, Күлүмүрдэс мойборгунан Далбаатана эн оонньоор. Тоҕойдорго тоһуйаар, Үрэхтэргэ кэтэһээр, Маҥан хабдьы кэриэтэ Үрдүбүнэн эн көтөөр. ЫНЧЫК БУОЛАН ИҤМИТЭ Хайа хара сирэйигэр Суоруллубут суорба тааска Харах уута саккырыыр, Хайа ытыыр, хараастар.… Сиһилии »«Сээдьэ хайата»

Поэт Елизавета Мигалкина аата 2006 сыллаахха Эдэр суруйааччылар өрөспүүбүлүкэтээҕи сүбэ мунньахтарыгар саҕыллыбыта. Поэзия семинарыгар оччолортон даҕаны Саха сирин араас муннугуттан кэлбит үгүс хоһоонньут кыттара. Бу үгүс киһи быыһыттан норуот поэттара Савва Тарасов уонна Наталья Харлампьева тута Дьааҥыттан кэлбит эҥээркэй куоластаах учуутал кыыс тэттик хоһоонноругар харахтара тута хатаммыта. Эһиилигэр сүбэ мунньаҕынан… Сиһилии »«Сарсыҥҥыга сурук суруйуохха…»

«Бу кэрэ дойдубун ситэри туойдарбыан…» Үгүс көлүөнэ саха дьоно таптаан ыллыыр ырыаларын тылларын айан хаалларбыт поэтесса Марфа Петровна Куличкина 1929 сыллаахха уруккунан Мэҥэ, билиҥҥинэн Мэҥэ Хаҥалас улууһун Доллу нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Намнааҕы педагогическай кылааһы бүтэрэн баран, Мөҕүрүөнүнэн, Маттанан, Балыктааҕынан, Төҥүлүнэн көһө сылдьан учууталынан, библиотекарынан, интернат сэбиэдиссэйинэн уонна иитээччитинэн үлэлээбитэ. 1958 сыллаахха… Сиһилии »Марфа Куличкина хоһоонноро

Г.Р. Кардашевскай Анемподист Софронов айымньытыгар драматургияны таһынан поэтическай нэһилиэстибэтэ улахан миэстэни ылар. Чахчылаах поэттар айымньыларыгар кинилэр олохторун уонна ис санааларын эгэлгэтэ өтө бэриллэр диир буоллахха, оннук поэттарга Анемподист Софронов киирсэр. Софронов поэзиятын элбэх өттө – бу кини бэйэтин туһунан сэһэн, онно кини саҥа олоххо ханнык эрэйдээх, ыар суолунан тиийэн кэлбитин… Сиһилии »“Дууһаны байытар поэзия”