Анал байыаннай дьайыыларга баҕа өттүнэн баран сырдык тыынын толук уурбут хорсун боотур, Дьааҥы улууһуттан төрүттээх поэт, Саха сирин Суруйааччыларын сойууһун иһинэн Эдэр литератордар сүбэлэрин чилиэнэ, «Эр санаа» уордьанынан уонна «Хорсунун иһин» мэтээлинэн наҕараадаламмыт, Н.Д. Неустроев аатынан эдэр суруйааччылар өрөспүүбүлүкэтээҕи бириэмийэлэрин лауреата Василий Рожин сэтинньи 13 күнүгэр суох буолбута биир сылын туолла. Кини быйыл тахсыбыт «Уот сүрэх» хомуурунньугар киирбит хоһооннортон билиһиннэрэбит.
***
Хаалымаҥ хараҥа халыыпка
Хараҕым уутугар сайҕаммыт,
Тапталы таайбатах матыыптар –
Өһүллэн тахсыбат тылларым.
Кэлэйэр эрдэтин билбэккэ
Кураанах куйаарга куотумаҥ.
Күһүҥҥэ тиллибэт сибэкки
Кэриэтэ сүтүмэҥ. Ытаамаҥ.
Ыарахан ыырдардаах ыралар,
Эһиэхэ мин өрүү төннүөҕүм.
Урааҥхай хаһан да бырахпат
Санаабыт санаатын чиҥ төрдүн!
Төһө да кырдьыгым кыл курдук
Синньээбит кэмигэр кэллэрбин,
Түмүөҕүм туох бары тулуурбун.
Билэбин кэхтэрим эрдэтин!
***
Охсуһуу олбохтоох, хапсыһыы хаттыктаах
Кэтэспит кэмнэрэ дьэ кэлэн эрдэҕэ:
Мэйиини мэһийэр, өйдөрү өһүлэр
Алдьархай тылларын арҕааттан ыыттылар.
Абырал алгыһа бу сылдьар диэн ааттаан
Күн Айыы аймаҕын сэриигэ тиэртилэр,
Көҥүлтэн көҥүлү көрдүүргэ угуйан
Олохтоох омугу кэхтэргэ сирдииллэр.
Киэҥ сирбит баайдааҕын бэркэ диэн билэллэр –
Хоргуйбут ыт курдук салбанан биэрэллэр…
Сымыйа туһугар өлөрсүөх-өһөрсүөх –
Сирбитин мэҥиэстиэ хаанымсах кыр өстөөх!
Тиниктиир санаалаах адьырҕа Арҕааны
Истимэ Үс Куттаах – хабыма мэҥиэни.
***
Харгытаан турбакка хамсыахха –
Ааспыты ааллааммыт атаарыах,
Халлааҥҥа сулуһу аахпакка
Санаммыт санааны толоруох.
Сиэрдээхтиин ситиһии сиэттиһэр,
Кыһалҕа – кыайыыга тириэрдэр.
Кэхтимэ – ол эрэ ирдэнэр
Күн сирин кэрэтин көрөргө.
Эрэйи этинэн амсайбыт
Ил-эйэ үтүөтүн билинэр.
Киһи аатыран айыллыбыт
Сиппэтин ситээри дьаныһар.
02.02.2021
***
Баттал быата быстыбат былыргыттан саҕалаан.
Саха эрэ буоламмыт тулуйдахпыт. Абаккам!
Балылламмыт, халанан, кумалааҥҥа барарбыт
Чугаһаата быһыыта: «Көҥүл олох» диэн атын…
Ийэ сирбит иҥсэлээх илиилэргэ бэриллэн,
Сүөм түһэбит биһиги, кистии-саба кэмсинэ…
Сүөргүлүүрү билбэтэх улуутуйбут омуктар
Сүмэбитин оборон, сууһараары гыннылар…
Сүллэр сүдү күүспүтүн номох курдук билэбит,
Үйэлэргэ сүппүтү сэһэн курдук истэбит.
Дьэ, ол эрэн, ол эрэн сүрэхтэрбит түгэҕэр
Үөскээн эрэр күөдьүйэн, инникигэ итэҕэл!
Өскө саха буолларгын, кэхтэр диэни билимэ,
Өбүгэттэн кэлбити сүтэримэ, сүтүмэ!
Бары бииргэ буолларбыт уоттаах уохпут, дьэ, тиллиэ!
Саха буолан төрөөбүт, бэринэри билимэ!
ОЙУУНУСКАЙГА
Эн билэн эрдэҕиҥ, Убайбыт,
Балыырга бааллыбыт Былатыан!
Эн дойдуҥ билигин сайдыбыт!
Охсуһууҥ мээнэҕэ буолбатах!
Кэскилиҥ эйигин кэриэстээн
Элбэҕи даҕаны хоһуйар,
«Былааһы! Былааһы сэбиэккэ»
Сэтинньи ый аайы доргуйар.
Эппитиҥ да курдук, эн аатыҥ
Күн сирин тэнийэ кэрийдэ,
Төрөөбүт-үөскээбит алааһыҥ
Талааннаах дьонунан билиннэ.
Аан дойду ааннарын арыйан
Билиини биһиэхэ ууннаҕыҥ!
Хараҥа дууһаны сырдатан
Олоххун толукка уурдаҕыҥ!
Ахтарбыт эйигин, Убайбыт,
Дьыл-хонук аайытын күүһүрэр.
Махталбыт муҥурун булларбат,
Махталлаах Эйиэхэ – сүүһүнэн!
Көрөрүҥ буолуо, Эн, куйаартан
Ыччатыҥ сахалыы саҥарар,
Сахалыы тыынынан барҕарар.
Былатыан! Былатыан! Былатыан!..
***
Харахпын симпитим мин дүҥүр тыаһыгар –
Балаҕан доргуйан-оргуйан турбута,
Аал уоппут аатталын айыылар истэннэр
Чуумпуга чуумпурбут барыта тилиннэ…
Харахпын симпитим мин дүҥүр тыаһыгар –
Аттыбар биллибэт ким эрэ турбута,
Эмискэ хараҥа быыһыттан саҕыллан
Сырайбын салаата араҥас чаҕылҕан…
Тоҥ сүрэх уһуктан курдаттыы сүүрбүтэ,
Айыылар алгыстаах ол сүдү күүстэрэ…
Иэдэһим итийэн илбистэн итирдим,
Өбүгэ ситимин алгыска иһиттим…
2018, тохсунньу 14 күнэ
Ньурба
***
Дьиктитик дьүкээбил дьиримниир
Чуҥкуйбут мин Түбэм үрдүнэн.
Олоҕум биир кэрэ түгэнин
Көрөөрү бу манна кэлбиппин.
Күһүҥҥү хараҥа халлааным
Төлөнү уматар иччитэ,
Эн, бэрсиэҥ эбитэ, бу уоккун?
Сырдыахпын баҕардым эн тэҥэ…
***
Таптыыр эбиппин сахалыы –
Биирдэ уонна букатын,
Саныыр эбиппин сахалыы –
Таҥнарбаппын тапталы.
Тыынар эбиппин сахалыы
Сүрэхпинэн тылламмын,
Өйдүүр эбиппин сахалыы
Киэҥник сайа тыынаммын.
Сайаҕас эбиппин сахалыы –
Самныбыты аһынным,
Ньоҕой эбиппин сахалыы –
Охтон баран турабын.
Таптыыр эбиппин сахалыы –
Олох баарын тухары…
***
Билгэлиэн баҕарбат эбиппин
Сүрэххэр эн кими киллэрэн,
Эриэккэс кэрэҕин бэлэхтии
Көтөргүн төлөннөөх имэҥтэн.
Санаабар таабырын сарсыҥҥым
Хоруйун толкуйдуур курдукпун.
Ол эрэн баҕарбат ис санаам –
Албыны ылынар судургу…
Таҥара айбыта – кистэлэҥ.
Киһи – таайыллыбат айымньы.
Ол иһин илиискэ тиһэбин
Санньыйыым арааһын, көрөөрү.
Баҕардар таарыйыа суохтара
Дууһаҕын хаарыйа суруллар,
Хараҕым уутунуун ыгыллан
Тахсыбыт ис киирбэх суруктар.
Ол эрэн, тапталбар саарыыры
Эн хаһан даҕаны угума.
Бэриммит – атыны таптаабат,
Соҕотох умуллар, умнума.
***
Эйигин таҥара оҥостон,
Ыарахан ыырдары ааспытым.
Эн ааккын алгыстыы хатылаан
Дьүкээбил суһумар үҥэрим.
Түүл аптаах хонуутун устунан
Эйигин көрсөөрү сүүрэрим.
Турарым ыҥырыа диэн тохтоон
Чуумпуга куоласкын иһиллии.
Ытыспар билигин даҕаны
Эн илииҥ сылааһа баар курдук.
Ол иһин кытыастар сарыалтан
Кистиибин ытыспын хоонньубар.
Тапталы таайбыт суох үһү да,
Кинини таайбараҥ оҥостуом.
Тапталтан үөскээбит кистэлэҥ
Тылларын эйиэхэ уунаары…
***
Туолбут ыйга толбоннур туолбат ырам, барахсан…
Турууласпыт толкуйбун сырсар санаам суох, салҕан.
Эдэр киһи элэккэй эйэҕэһин сүтэрдим
Кэлэр-кэлбэт эйэни кэлтэгэйдии кэтэһэн.
Туолбат ырам барахсан, сулустардыын сулус буол.
Мин өйбүттэн арахсан, уоскулаҥы биэриэҥ дуо?
Туймарытар ахтылҕан, холоруктуу ытый, туол.
Түөһүм иһэ бааһыран, ириҥэнэн уһунна.
Эмтиир ини эмп тэҥэ, саатар кыра чуумпуруу?
Аны кэлэн тэйбити мин хайыамый? Тулуйуу.
Бүппэт дэнэр бу Сиргэ – байҕал уута эрэ баар.
Ылынарга тиийиллэр, баҕарбаппын да буоллар…
***
Өйүүн хаһан үүнэрин аны күүппэт буолбуппун –
Күннээҕини бүрүнэн атаарабын олохпун.
Кырдьыы аргыый күөйүөҕэ – соҕотоххо синэ биир.
Таптал – кэлиэ үтүө киһиэхэ. Мин күүппэппин…
Киһи үксэ дьолломмот, сорох суола ураты.
Киһи үксэ кыһаллан сүүрбэт доҕор булаары.
Алҕастарбын билинэн, дьону муҥнуур санаа суох.
Оонньоон баран тэйиэхпин баҕарбаппын мин отой.
Арай Айбыт Айыыбар махтанаммын үҥүөҕүм,
Дьылҕа Тойон ыйааҕын мөккүспэккэ сүгүөҕүм.
Үүнэр үүнүө буоллаҕа – кэлэр кэлин кэлиэҕэ,
Үүнэр үүнүө буоллаҕа – тэптин эрэ сүрэҕим.
***
Ытаамаҥ арылхай харахтар,
Дьоллонуҥ, мин аны кэлбэппин.
Суохтаамаҥ ыас хара суһуохтар,
Эһиги бэйэҕит тэйбиккит.
Дьылҕабыт буоллаҕа – арахсар.
Кинилиин мөккүспүт аҕыйах.
Оннооҕор сулустар уоттара
Умуллар ол аптаах куйаарга.
Өскөтүн сыһыаммыт дьиҥ кырдьык –
Аныгыс олоххо көрсүөхпүт.
Билигин буолбатах. Сылайдым.
Сүрэҕиҥ атыны сөбүлүүр.
2021
***
Саҕаланар мин күнүм эн мөссүөҥҥүн саныыртан,
Күрүлгэннии күүһүрэр күнүн ахсын ахтылҕан.
Өлбөт мэҥэ уутунуу сүлүһүммүн ол сайҕыыр.
Дьэҥкир таптал иэйиитэ эрэ тутар дууһабын.
Халтаһабын саптарбын ойууланар ол сайын,
Халҕаннарым арыллан, уйадыйан ылабын.
Тимир сүрэх да дэннэр, хаҥыл хааннаах да буоллар
Эргитэбин мэйиибэр куппар түспүт тылларгын.
Күлүгээҥҥэ ол да сөп. Барҕа махтал – Дьылҕабар.
Өһүллүмэ көнтөһүм – кутум дьолу баҕарар.
2021, балаҕан ыйа
***
Кэрэхсиэм киэһээҥҥи кэмнэри,
Сөрүүнү сөбүлүөм өрүүтүн…
Куйаарга түргэнник көтөөрү
Имэҥҥэ бэринэр эбиппин.
Олохпут кылгаһын аахсаммын
Олуһун тиэтэйэр буолбуппун:
Үйэлээх булуохтаах тапталбын
Үргүтэн биир түүннээх оҥордум.
Мин илиим итиитин билбэккэ
Элбэх да сиэдэрэй сибэкки
Силиһин үлүтэн сиэппитэ,
Сиэппитэ инники эрэлин…
Ыксыыры киэр кыйдаан, бытааннык,
Наҕыллык устубут – таба суол.
Ол эрэн сатаммат атыннык –
Оборор быстах санаа, таҕыл…
2021, от ыйа
Василий Рожин