Перейти к содержимому
Сүрүн сирэй » Проза

Проза

Николай Босиков «Улахан күн» сэһэниттэн быһа тардыы

Ааҕар «Чолбон» сурунаал тэрийэн ыыппыт «Истиҥ кэпсээн» диэн уус-уран ааҕыы күрэһигэр улахан дьоҥҥо II миэстэни ылбыт аатынан Арыылаах орто оскуолатын саха тылын, литэрэтиирэтин учуутала Любовь Семеновна Никифорова, Сунтаар улууһа

Баһылай Харысхал «Боспоох»

Ааҕар «Чолбон» сурунаал тэрийэн ыыппыт «Истиҥ кэпсээн» диэн уус-уран ааҕыы күрэһигэр улахан дьоҥҥо I миэстэни ылбыт Саха сирин суруйааччыларын сойууһун эдэр литератордарын сүбэтин кыттыылааҕа, прозаик Сардаана Корякина.

Урсун «Сэмэтээнин…барбыта!»

Ааҕар «Чолбон» сурунаал тэрийэн ыыппыт «Истиҥ кэпсээн» диэн уус-уран ааҕыы күрэһигэр улахан дьоҥҥо III миэстэни ылбыт Ньурбатааҕы бибилэтиэкэ ситимин оҕону кытта үлэҕэ методиһа Ирина Ивановна Павлова.

“Бэргэн”

Кэнники кэмҥэ Россия байыаннайдара аан дойду араас муннуктарыгар тактическай уонна стратегическай суолталаах боппуруостарынан дьарыктанар буоллулар. Ол сорудахтары толорор анал байыаннай тэрилтэлэр уонна контрагынан сулууспалыыр идэтийбит байыаннайдар араҥалара үөскээтэ. Бу дьон үгүстэрэ билигин Украинаҕа анал сорудаҕы толоро сылдьаллар. Күн бүгүн кинилэр төһө сөптөөх дьайыылары, хамсааһыннары оҥорбуттарын сыаналыыр уустук, ол гынан баран… Сиһилии »“Бэргэн”

Эппэккэ хааллаҕым

Анал байыаннай дьайыы кыттыылааҕа, «Эр санааланыы» уордьанынан наҕараадаламмыт таайым Сергей Иннокентьевич Юмшанов кэриэһигэр. Мин билбэппин, олох диэн хайдах буолуохтааҕын. Ыал да буолбатым, оҕо да төрөппөтүм. Ийэлээх аҕам тыыннаахтара буоллар, бука, хомойуохтара эбитэ буолуо. Аҕа ууһун тэнитээччи соҕотох мин эрэ этим буоллаҕа. Оттон билигин… Билигин мин үөһээ дойдуга баарбын, сири-дойдуну былыт… Сиһилии »Эппэккэ хааллаҕым

Таптал сэргэтэ

(Кэпсээн) IҮрдүлэри-аннылары бүтүннүү бэс маһынан тигиллибит үс хостоох киэҥ дьиэ. Дьиэ иһэ омук күндү миэбэлинэн толору. Киэһээҥҥи аһылык кэмэ. Елизавета Андриановна сырдык өҥнөөх германскай куукунатын ыскаабын аһан-сабан, үс атахтаах төгүрүк остуолун сахалыы сервиһинэн тардан баран астыммыттыы көрөн турбахтаат, кырбаһынан эт, бэрэски, салаат уурталаата. Сотору кэргэнэ Николай Иванович, кыргыттара Аиза, Эльвира… Сиһилии »Таптал сэргэтэ

Хаардаах хайалар аанньаллара

(Сэһэнтэн быһа тардыы) Чубукулар Уһук Хотугу сир тоһуттаҕас тымныылаах кыһына ааста. Быһыта кымньыылыыр чысхаан тыаллар түспэт буоллулар. Өр күүттэриилээх сааскы кэм кэллэ. Тыынар тыыннаах барыта ити кэми тэһийбэккэ күүтэр. Ылааҥы күннэр буолаллар. Түгэҕэ көстүбэт көҕөрүмтүйэр халлаан сып-сырдык. Күн кыһыл көмүс мээчиктии кылбачыйар. Эпси тоҥмут сири кини сылаас саһарҕаларынан байымнык угуттуур.… Сиһилии »Хаардаах хайалар аанньаллара

Таптал

Ол дьыл Чараҥнаах дэриэбинэтин уу нуурал олоҕо үс күн дьалкыйан ылбыта. «Нэһилиэк баһылыга Уйбаан Сиидэрэбис Дьокуускайдааҕы көтөр фабрикатын хотунун кытта алта сүүс кууруссаны атыылаһарга дуогабар түһэрсибит, үс хонугунан үс массыынанан киирэн ылаллар үһү» диэн батсаап барахсан сонуна оргуйан олорбута. Маҥнай олус бэрт диэн хайҕааччылар элбиэх курдуктар да, итиччэ үрдүк сыанаҕа… Сиһилии »Таптал

Күрүөйэх

Дьиҥ буолбут суолу хайдах баарынан соҕус суруйан эрэбин. Ити соҕус диирим улахана суох. Бэрт кыратык онон-манан кырааскалыы түһэрим дуу, суоҕа дуу. Бу бэйэтэ да быдан былыргы түбэлтэ. Түбэлтэ эрэ буолуо дуо, оччотооҕуга, 1951 сыл диэки, Алдан салаата Майда үрэххэ итинник үгүстүк буолуталыыра.Майда уҥа кытылыгар көрүөхтэн кэрэ баай айылҕа эйгэтигэр Айаайа… Сиһилии »Күрүөйэх

Суоппуйа

Суоппуйа Сэмэни чороччу улаатан иһэн, 16 саастааҕар, аҕыйах сыллааҕыта тэриллибит «Ыпсыы» холкуос бары үлэтигэр кытта сылдьан, уопсай бааһынаҕа бурдук быһыытыгар чугастан көрбүтэ. Түүтэх баайарын быыһыгар кини бараата уол элэстэнэ сылдьарын, онтон күнүскү омурҕаҥҥа киниттэн чугас олорон аһаабытын, туох эрэ көрүдьүөһү этэн доҕотторун күллэртиирин сонургуу истибитэ. Ити итинэн ааспыта. Суоппуйа убайа… Сиһилии »Суоппуйа

Чэрдээх сирэйдээх КИҺИ

Джекоб Кент олус ымсыы киһи этэ. Ымсыытыгар тэптэрэн тугу да итэҕэйбэт буолбута, майгыта-сигилитэ алдьаммыта, ол иһин кинини кытары ким да аалсыһыан баҕарбата. Кэдэрги кэмэлдьитигэр, хадьарыгар эбии түлээгирэр идэлээҕэ. Ол сылдьан тугу оҥорорун билбэт этэ. Кент оҕо эрдэҕиттэн таҥас өрөр станокка сап хатааччынан үлэлээбитэ. Клондайк көмүһэ аһылларыгар биир бастакынан кэлбитэ. Кини… Сиһилии »Чэрдээх сирэйдээх КИҺИ

17-с кыбаартал уонна Мальборо

I Биһиги Дьокуускай куорат 17-с кыбаарталын Дьиикэй Запад диэн ааттыырбыт. Манна туох барыта буолуон сөбүгэр куруук бэлэм сылдьар хас биирдии олохтоох үгэһигэр кубулуйуохтаах. Оттон олохтоохтор биһиги куорат биир чуумпу кыбаарталыттан көһөн тиийэрбитигэр сүнньүнэн «үбү баһа» кэлэн баран төннүбэккэ хаалбыт Сэбиэскэй Сойуус араас муннуктарыттан мустубут дьон сыдьааннара этилэр. Кинилэр бэйэлэрин «олохтоохторбут»… Сиһилии »17-с кыбаартал уонна Мальборо

Софрон Данилов «Икки саха»

— Оо, муҥнаах… Сахалыы саҥарбат саха…Саха аатыраахтыа —дьокуут… – Кырдьаҕас саха, умса түһэн, кылбаа маҕан төбөтүнэн уол түөһүгэр сыстыбыт. Онтон, чугус гынан, хайыан да билбэккэ симиттэн турар уол дьүһүнүн умнуллубаттык өйдөөн хаалыан баҕарбыттыы, тонолуппакка одуулаан турбахтаабыт. Софрон Данилов «Икки саха». Ааҕар Саха сирин суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлэ, «Чолбон» сурунаал бас эрэдээктэрэ… Сиһилии »Софрон Данилов «Икки саха»

КЭҔЭ ЭТИТТЭРИИТЭ

(Кэпсээн) Абыраам оҕонньор сүрдээх таҥараһыт этэ. Таҥараҕа сүгүрүйэрин, үҥэрин, бэл, хомсомуол чолоҕордор ыалы барытын кэрийэ сылдьан таҥара күлүгүн оһоххо быраҕар кэмнэригэр, «Тап,агаһь» диэн суруктаах хаптаһыны түөһүгэр иилэн баран урукку сугулаан, билигин сэбиэт хонтуоратын иннигэр «сааттаах остуолбаҕа» да кэлгийбиттэригэр тохтоппотоҕо. Сарсыарда эрдэ дьон утуйа сыттаҕына, киэһэ дьон утуйбутун кэннэ таҥара холоругар… Сиһилии »КЭҔЭ ЭТИТТЭРИИТЭ

Софрон Данилов «Ол түүн»

…Биһиги самолеттарбыт фашисткай талабырдьыттар арҕахтарын Берлин куораты буомбалаабыттар! Хайҕаллаах советскай мохсоҕоллор…-Ураа-аа! Ураа-аа!..Ураа-аа!Комиссар тиһэх тыллара хас эмэ сүүс эдэр дьон түллэр түөстэриттэн төлө көтөн тахсыбыт үлүскэн үөрүүлэригэр тимирбитэ. Софрон Данилов «Ол түүн≫ кэпсээнин Саха сирин суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлэ, «Чолбон≫ сурунаал бас эрэдээктэрэ Гаврил Андросов ааҕар.

Көмүү

Дарыбыан Маскыбыытыннаах түөрт саастаах ыарыһах кыыстара эрэйдээх өлөн хаалаахтаата. Дарыбыан ону дал ыраастыы сылдьан иһиттэ. Кэргэнин Балаайаны, баҕар, баара буолаарай диэх курдук санаан дьиэтигэр киирэн, тугу гыныан булбакка дьиэ ортотугар турбахтаан баран, саҥата суох аан диэки таласта. Ол иһэн улахан кыыһа билиитэ оһоххо өйөнөн кинигэ ааҕа турарын хараҕын кырыытынан көрө… Сиһилии »Көмүү

САХА САЛЛААТЫН ҮС МОНОЛОГА

(Саллаат Кулунов бэйэтин кытта кэпсэтиитэ) Сталинград оборонатын кыттыылааҕа Степанов Александр Семенович кэпсииринэн, «саха саллааттара онно кимэн киирии иннинэ оһуохайдаабыттара…» (Булуу куоратын музейыгар баар суруктан) Оһуохай!.. Үчүгэй да ырыа… Үчүгэй да үҥкүү!.. Саха киһитин сүрэҕин үөрдэр, сылаанньытар-манньытар да буоллаҕа. Чэ, быһата, сүргэҥ көтөҕүллэр, чэпчиигин, чэрэйэҕин-эгдэйэҕин. Тилэхтэриҥ тибиргэччи үктэнэллэрин истэҕин. Бэйэҥ биэрэлдьитэ… Сиһилии »САХА САЛЛААТЫН ҮС МОНОЛОГА