Перейти к содержимому
Сүрүн сирэй » Публикациялар

Публикациялар

Фелице моей жизни…

Зоя Ивановна Ксенофонтованы (1928) Дьокуускайдааҕы педрабфагы бүтэрэн баран, Тиит-Арыы оскуолатыгар икки сыл учууталынан үлэлээбитин кэннэ, 1948-49 сс. үөрэх дьылыгар, ыйдааҕы хамнаһын оннунан хаалларан туран, Дьокуускайдааҕы пединститукка, нуучча тылын биир сыллаах кууруһугар кэтэхтэн үөрэттэрэ ыыппыттар. Пединститукка кинини кытары, ССРС Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, Чурапчы оройуонун методкабинетын сэбиэдиссэйэ, биллиилээх суруйааччы, тылбаасчыт Г.И. Макаров-Дьуон… Подробнее »Фелице моей жизни…

В.Н. ПРОТОДЬЯКОНОВ КЭРИЭҺИГЭР УУС-УРАН ЛИТЕРАТУРА КИРИИТИКЭТИГЭР САБЫЫЛААХ КҮРЭС

1. СҮРҮН ТОРУМ: 1.1. «Чолбон» сурунаал эрэдээксийэтэ П.А. Ойуунускай аатынан судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата, ХИФУ доцена, саха уус-уран литературатын кириитикэтин историятын чинчийээччи, уус-уран литература кириитигэ В.Н. Протодьяконов аймахтарын өйөбүллэринэн, кини кэриэһигэр уус-уран литература кириитикэтигэр сабыылаах күрэс биллэрэр; 1.2. Күрэскэ уус-уран литература биир уустук уонна ураты салаатыгар – уус-уран кириитикэҕэ саха билиҥҥи… Подробнее »В.Н. ПРОТОДЬЯКОНОВ КЭРИЭҺИГЭР УУС-УРАН ЛИТЕРАТУРА КИРИИТИКЭТИГЭР САБЫЫЛААХ КҮРЭС

САХА СИРИН АПТАНЫАМЫЙАТЫН ТУҺУНАН

(Дакылаат) Сирэ-уота Саха күбүөрүнэтин сирэ-уота ыраах хотугулуу-илиҥҥи Сэбиэскэй Сибиир үс мөлүйүөн кв. биэ­рэстэ иэннээх сирин, Өлүөнэ өрүс сүрүн үөһүн барытын сабардаан сытар. Бу күбүөрүнэ тустаах сирдээх-уоттаах, бэйэтин географиятын уонна айылҕатын быһыытынан анал кыраныыссалаах. Өскөтүн Иркутскай күбүөрүнэ сиринэн-уотунан уута-хаара Илин уонна Арҕаа өттүгэр тас диэки тардыылардаах буоллаҕына, Саха күбүөрүнэтин сирин-уотун уута-хаара… Подробнее »САХА СИРИН АПТАНЫАМЫЙАТЫН ТУҺУНАН

М.К. Аммосов памятнигар санаа

Дьылҕа хаантан буолбатах,                                сүрэҕим-быарым                                               үүйэ тутан, Ытаан-соҥоон буолбатах,                           кэс санааны санаан, Кэлэн турабын                           памятник аттыгар.. Тыаллаах күн…                           көмүс күн                              саста былыт муоратыгар. Былыттар, ыар-тоҥ былыттар. Бу мин үйэм       тимир  кынатын                ситэ баттаары                     бачча үлүгэр адаарыстыгыат?! Биитэр мин         будулҕаннаах буурҕаны,                            … Подробнее »М.К. Аммосов памятнигар санаа

Күөкээн уонна Бүөбэй

  Эргэ ампаар үрдүгэркүн уотугар кубарыйан хаалбытат төбөтүн уҥуоҕа сытара. Ааптар 1 Ыкынаачай атыыһыт Тайҕаттан эргиллэри­гэр сүүһүн ортотугар туоһахталаах, дыабайбыт үрдүк уҥуохтаах, уһун систээх, чөрбөлдьүй­бүт кулгаахтаах чолбоодуйбут эдэр атыыры сыарҕатыгар сэтиилэнэн кэлбитэ.  – Амыр сириттэн көмүс сууйааччыларга таһаҕас аҕалбыт нууччалартан ыһыгыннар­дым. Ол эрэйдээхтэр, Тайҕа олоҕун кыһалҕаты­гар эрдэттэн дьаһамматах буоланнар, аттарын… Подробнее »Күөкээн уонна Бүөбэй

«Баҕа санаам – дьиҥнээх ааҕааччыланыахпын баҕарабын»

Николай Васильев–Харыйалаах Уола Үөһээ Бүлүү улууһун Кэнтик нэһилиэгэр биэс кыыстаах Васильевтар дьиэ кэргэҥҥэ күүтүүлээх-кэтэһиилээх уол оҕонон күн сирин көрбүтэ. Билигин Дүллүкү нэһилиэгэр олорор. Н.Г. Чернышевскай аатынан Бүлүүтээҕи педагогика колледжын кэтэхтэн бүтэрбитэ. Тыа сирин олохтооҕун сиэринэн сүөһү, сылгы ииттэр. Кэргэннээх, үс оҕо тапталлаах аҕата. Николай илиитин араарбакка суруйар хомоҕой хоһоонньут. Эдэр… Подробнее »«Баҕа санаам – дьиҥнээх ааҕааччыланыахпын баҕарабын»

***Хоһоонньут олоҕо судургу – кырдьыгы кытары кылыйсыы…

*** Бу түгэҥҥэ иһийэн Утуйа сытар тыам сирэ. Биир эмэ киһи дьааһыйа Турдаҕа, оронун дьаһайа… Сарсыарда эрдэ Киэҥ халлаан иэнигэр Бытархай сулустар Тыас иһиллиир курдуктар. …саҥа күнү саҕалыы Уллуҥум анныгар Хаар тыаһа хаачыргыы Уу чуумпуну уйгуурдар.             *** Хоһоонньут олоҕо судургу – Кырдьыгы кытары кылыйсыы, Хоһоонньут олоҕор соруга – Кырдьыгын… Подробнее »***Хоһоонньут олоҕо судургу – кырдьыгы кытары кылыйсыы…

Сүрэхтэр кэпсэтэр кэмнэрэ

(Кэпсээн) Дмитрий улуустааҕы балыыһа инфекция­ҕа отделениетыгар сыппыта ыйтан орто. Бүгүн тахсыахтаах. Сарсыардааҥҥы көрүүнү кэ­тэһэ таарыйа туумбатыттан үрүсээгэр иһитин, сот­торун, суунар тэриллэрин ылан кичэллээхтик дьаарыстаан уурда. Биир палаатаҕа сытар та­баарыс уолаттара ымсыырбыттыы, эмиэ да мунчаарбыттыы, хомунарын көрө сыттылар. – Дима, балыыһаттан тахсар абыраммыт киһигин, – Никита сэниэтэ суох баҕайытык саҥаран ньуллугураата.… Подробнее »Сүрэхтэр кэпсэтэр кэмнэрэ

Мин бүгүн суруйуо суохтааҕым

* * * Үчүгэй даҕаны сарсыарда ‒ Сүрэхпэр кытары күн тыкта – Тыыннаахпын, ыллыыбын, таптыыбын, Сир дьолун, сайыммын алгыыбын. Үчүгэй даҕаны сарсыарда ‒ Сүрэҕим кытары сылыйда, Былыттан кылайбыт күн уота Санаабын сырдыкка салайда. Үчүгэй даҕаны сарсыарда ‒ Сүрэҕим күн диэки таласта, Бу маннык судургу тылынан Хоһоонум суруллан таҕыста.             *… Подробнее »Мин бүгүн суруйуо суохтааҕым

Хара тумус

Tam si lišky davaji dobrou noc. – Онно саһыллар бэйэ-бэйэлэригэр минньигэс түүллэри дэһэллэр.Чех омук түҥкэтэх сири быһаарар өс хоһооно Биир тымныы кыһыҥҥы киэһэ мин, үлэбиттэн дьиэбэр кэлэммин, куораттан айаннаан иһэр түүҥҥү ыалдьыттарбын кэтэһэн олорбутум. Кэргэним, төһө даҕаны үлэтиттэн сылайан кэллэр, мин көрдөһүүбүн быһа гыммакка, ас астаан баран, оҕолору кытта дьиэбит… Подробнее »Хара тумус

Муус чопчу

(Кэпсээн) Ньукулай оҕонньор бүгүн таһырдьаттан санаата көнөн киирдэ. Кулун тутардааҕы күндэлэс сырдыктан дьиэҕэ киирэн бастаан тугу да көрбөккө аан таһыгар таалан тура түстэ. Онтон сыҥааҕын быатын оннугар тигиллибит уунаҥнас эрэһиинэ­ни эрийэ тутан баран төбөтүн оройугар иилби­тин төлө тардан бэргэһэтин уһулла. Үөрүйэҕинэн ньилбэгэр охсуолаамахтаан тэбээтэ уонна аан чанчыгар таҥас ыйыырга анаан… Подробнее »Муус чопчу

Күһүҥҥү түүл

КҮҺҮҤҤҮ ТҮҮЛ Сайыары күһүн саҕаланнар эрэ, Сииктээх тыал илгийдэр эрэ, Хатыҥ сэбирдэҕэ саһардар эрэ, Хараҥа түүннэр үөмтүлэр эрэ, Бөдөҥ сулус суулуннар эрэ, Устугас былыт уһуннар эрэ, Уһун ардах ытаатар эрэ – Дьол амтана ньулуйар, Олох суолтата суураллар, Тэһийбэт санаа тэһэ кэйэр, Кэридэх санаа кэрбиир, Айанньыт санаа аалар… Атах балай куйаарга,… Подробнее »Күһүҥҥү түүл

Кыһыл хормуоска

(Кэпсээн) Үһүс кылааска үөрэнэ сырыттахпытына, иккис чиэппэргэ учууталбыт Анастасия Андреевна ыалдьан хаалла. Нэдиэлэ курдук үөрэммэккэ олордубут. Биһиэхэ каникулбут уһаан биэрэн, сыыртан хатыыскалааһын, үөрүү-астыныы бөҕө. Үөрүүбүт уһаабата. Үһүс кылаас үөрэҕэ хаалаары гынан, иккис кылаас учуутала кыыска икки кылааһы холбуу үөрэттэрэ сырыттылар. Иккискэ үөрэнэр бы­рааттар үксэ уолаттар. Мэниктэрэ бөҕө! Ол эрээри көҥүл-босхо… Подробнее »Кыһыл хормуоска

Надежда ИЛЬИНА. ЛАЙК (пьеса)

ООННЬУУР ДЬОНО: Руфина – үөрэҕин саҥа бүтэрэн үлэһит буолбут кыыс, кэлин блогер буолар. Тоня – кини дьүөгэтэ. Аана – 70-тан тахсыбыт дэриэбинэҕэ олорор Руфина эбэтэ. Аполлон – спортклуб хаһаайына, эдэр уол, кэлин бизнесмен буолар. Айдаар – киирбит-тахсыбыт, саҥалаах-иҥэлээх уол, Аполлон доҕоро. Байбал – спортивнай көрүҥнээх, Аполлон доҕоро. Виктор – уу… Подробнее »Надежда ИЛЬИНА. ЛАЙК (пьеса)

Мөккүөр, дискуссия туһунан санаалар

  Билигин олоҕу-дьаһаҕы уларыта тутуу, киэҥ, дьиҥнээх демократияны тэнитии өр сылларга, олохсуйан хаалбыт итэҕэстэри туоратыы, критика, саҥаны айыы, саҥалыы үлэлээһин, дойдубут олоҕун бүтүннүүтүн саҥа, үрдүк кэрдиискэ өрө таһаарыы, науканы, культураны, литератураны, искусствоны сайыннарыы, өйү-санааны ырааһырдыы уо. д. а. уустук соруктара тураллар. Итинник соруктары хайдах сөпкө быһаарыы боппуруоһа киэҥник дьүүллэһэри, санааны… Подробнее »Мөккүөр, дискуссия туһунан санаалар

Куорсуннаах. Таҥара оҕото

-Что ж ты не спросишь, – молвил мой вожатый, – Какие духи здесь нашли приют? Знай, прежде чем продолжить путь начатый, Что эти не грешили; не спасут Одни заслуги, если нет крещенья, Которым к вере истинной идут; Кто жил до христианского ученья, Тот Бога чтил не так, как мы должны.… Подробнее »Куорсуннаах. Таҥара оҕото

ТИРЭХ БУОЛБУТ ЫТЫК ДЬОММУТ. Сардана Ойунская ахтыыта.

Тыаһыт… Паапабыт суорума суолламмытын кэннэ, биһиги ийэбит сэрии буолуон аҕай иннинэ Николай Николаевич Павловтыын ыал буоларга быһаарыммыта. Ол саҕана улахан эдьиийим Муся уон түөртээх, кыра эдьиийим Лана тоҕустаах, мин алталаах этим. Кыра эрдэхпититтэн көрө үөрэммит буоламмыт,  кинини «дядя Коля» диэн ааттыыр этибит. Оччолорго түптээх-таптаах олох суоҕа, дьиэ да кыараҕас, биир… Подробнее »ТИРЭХ БУОЛБУТ ЫТЫК ДЬОММУТ. Сардана Ойунская ахтыыта.

АРКУК

АНЫ СААС Аны саас кэлиэҕим, Өймөкөөммөр төннүөҕүм, Күүтээр миигин үрүҥ хаарым, Кылбаа маҥан доҕорум. Үрүҥ таба буолаҥҥын Кыыралдьыта эн сиэлээр, Күлүмүрдэс мойборгунан Далбаатана эн оонньоор. Тоҕойдорго тоһуйаар, Үрэхтэргэ кэтэһээр, Маҥан хабдьы кэриэтэ Үрдүбүнэн эн көтөөр. ЫНЧЫК БУОЛАН ИҤМИТЭ Хайа хара сирэйигэр Суоруллубут суорба тааска Харах уута саккырыыр, Хайа ытыыр, хараастар.… Подробнее »АРКУК

Олимп чыпчаалыгар сирдьит

Көҥүл тустуунан саханы аан дойдуга аатырдыбыт, Олимпиада чемпионнарын иитэн таһаарбыт, энтузиаст, новатор тренер, ССРС, РСФСР уонна Саха АССР үтүөлээх тренерэ, Саха АССР үтүөлээх учуутала, Өктөөп революцията уонна «Бочуот знага» уордьаннар кавалердара Дмитрий Петрович Коркин 1928 сыллаахха балаҕан ыйын 5 күнүгэр Боотуруускай улууһун Кытаанах нэһилиэгэр төрөөбүт. Алта саастааҕар төгүрүк тулаайах хаалан… Подробнее »Олимп чыпчаалыгар сирдьит

Чохороон (Валерий Андросов)

– Гоша, ити чохороон угун уларытаар эрэ, сүгэ угар аналлаах хатыҥ мас сарайга баар, – уолбун соруйабын. – Хантан сатыай, бэйэҥ оҥоруоххун, – ийэтэ кыттыста. – Киһи сатаабата туох баарый? Көнөтүк олорто да бүттэҕэ дии, – диибин мин. – Ол уолгун хаһан эрэ үөрэппит киһиэхэ диэ­ри, эмиэ булан дьаһайдыҥ дии.… Подробнее »Чохороон (Валерий Андросов)