Перейти к содержимому
Сүрүн сирэй » Публикациялар

Публикациялар

УМНАҺЫТ

– Үтүө санаалаах тойон, сордоммут-муҥнаммьгг, эрэй-буруй эҥэрдэспит, ааспыт-туорбут киһиэхэ кыратык болҕомтоҕун тохтотон ааһаргар көрдөһөбүн. Айыы таҥара илэ бэйэтэ көрөн турар… аһы амсайбатаҕым үс хонно… сиэппэр кэлтэгэй кэппиэйкэм суох! Тыа сиригэр аҕыс сыл учууталынан үлэлээбитим, ол билигин земство суутун хатайыытынан үлэбиттэн уһуллан сылдьабын. Донуостааннар, бу айылаах умса хоруттулар. Үлэтэ суох сылдьыбытым… Сиһилии »УМНАҺЫТ

Кириил Сэмэнэп – Прометейы олоҥхо тылынан

Олунньу ыйга Былатыан Ойуунускай аатынан Саха академиялыы театрыгар СӨ үтүөлээх артыыһа Кирилл Семенов «Сахалыы тыыннаммыт пьесалар» диэн кинигэтин биһирэмэ буолбута. Бу кинигэҕэ Кирилл Михайлович тылбаастаабыт нуучча уон­на омук суруйааччыларын пьесалара киирбиттэр. Үгүстэрэ сыанаҕа турбут, көрөөччү киэҥ биһирэбилин ылбыт айымньылар: «Ревизор», «Дядя Ваня», «Этиҥнээх ардах», «Сатабыллаах саһыл саҕалаах», «Тиит», о.д.а. Ааҕааччылар,… Сиһилии »Кириил Сэмэнэп – Прометейы олоҥхо тылынан

Руслан Тараховскай: «Поэттар уонна артыыстар, стадионнарга, болуоссаттарга хоһоонно ааҕыаҕыҥ!..»

Былатыан Ойуунускай аатынан Саха акаде­миялыы тыйаатыра быйылгы 116-с дьылын саха классикатыттан саҕалаата. Тыйаатыр үлэтэ режиссертан быһаччы тутулуктаах. Биһиги сурунаалбытыгар Са­ха тыйаатырын сүрүн режиссера, СӨ искусствотын үтүөлээх деятелэ Руслан Тараховскай ыалдьыттыыр. – Руслан Игоревич, олоххун тыйаатыры кы­тары ситимнээбэтэҕиҥ буоллар, туох идэлээх буолуоҥ этэй? – Артыыс идэтин талбатаҕым буоллар, учуутал, преподаватель, баҕар,… Сиһилии »Руслан Тараховскай: «Поэттар уонна артыыстар, стадионнарга, болуоссаттарга хоһоонно ааҕыаҕыҥ!..»

Андрей Борисов аман өһө

Күһүн саха театрдыы искусствотын тумус киһитэ Андрей Борисовы көрсөн: «Сурунаалга интервью биэриэҥ дуо?» – диэн ыйыталаспыппытыгар: «Мин туспунан наһаа үгүстэ сурулунна. Эһиэхэ, “Чолбоннорго”, суруйааччылар тустарынан кэпсиэхпин баҕарабын», – диэн хардарбыта. Онуоха быйыл «Чолбон» сурунаал №-гэр бэчээттэммит «Суруйааччылар уонна биһиги» диэн Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын уонна Бырабыыталыстыбатын дьаһалтатын салайааччы Афанасий Владимиров… Сиһилии »Андрей Борисов аман өһө

Адьас

– Адьас ол-бу буолума! Киэптээмэ! Сөп диэ! – кыыһырбыт уоҕар икки хараҕын үүтэ көстүбэт буолбут Килиим Саарыс сутуругунан салгыҥҥа дугдуруйбахтыыр. Икки киһи кинини уоскутаары киппэ баҕайы уола хааны, окумалларыттан ытарчалыы ылан, ыыппаттыы тутан тураллар. – Ээйиис, бу хайалара боруода бөтүүк кур­дук түһүөлээтэ? Пахай, Саарыс эбит буолбат дуо? Хайдах гыннылар, ноко?… Сиһилии »Адьас

Маэстро Михеев

90-с сылларга үйэ кэриҥэ дойдубутун тутан олорбут Сэбиэскэй Сойуус урусхалланан, дойду үрдүнэн уларыйыы-тэлэрийии уххана сатыылаабыта. Өрөспүүбүлүкэбит 1992 сыллаахха  төрүт сокуону ылыныаҕыттан, саха норуота төрүт үгэстэрин, төрүт култууратын тилиннэрэр саҥа кэрдиис кэмҥэ үктэммитэ. Кэнчээри ыччаты култуураҕа, искусствоҕа сыһыаран сайыннарар сыаллаах хореография училищета, Музыка үрдүкү оскуолата арыллан үлэлэрин саҕалаабыттара. Онно үөрэммит дьоҕурдаах… Сиһилии »Маэстро Михеев

«Чолбон: өй күрэһэ. Улахан оонньуу» бастакы түһүмэҕэ Дьокуускайга түмүктэннэ

Бүгүн, кулун тутар 22 күнүгэр, «Чолбон: өй күрэһэ. Улахан оонньуу» Дьокуускай куоракка буолла. В.Г. Белинскэй аатынан кыраайы үөрэтэр библиотекаҕа ааҕыынан үлүһүйэр, саха литературатын сэҥээрэр тоҕус хамаанда күөн көрүстэ. Түөрт түһүмэхтээх оонньуу бэрт сэргэхтик ааста. Хас түһүмэх кэннэ хамаандалар ыйытыылар сөптөөх хоруйдарын көрөн, ким сыыспыт кыһыйа, оттон таба тайаммыттар ытыс таһына… Сиһилии »«Чолбон: өй күрэһэ. Улахан оонньуу» бастакы түһүмэҕэ Дьокуускайга түмүктэннэ

Саха маҥнайгы сырдатааччылара

Якутскай куоракка дьиҥнээх үөрэх заведениета – бастакы оскуола 1734 сыллаахха аһыллыбыта. Ити оскуоланы нууччалар тэрийбиттэрэ. Эһиилгитигэр Витус Беринг экспедициятын көҕүлээһининэн Якутскай куоракка навигационнай оскуола аһыллар. Бу оскуола нуучча оскуолатын базатыгар тэриллэр. 1806 сыллаахха Якутскайга аан бастаан Норуот үөрэҕин министерствотын уезтааҕы гражданскай училищета тэриллэр. Ити училише Саха сиригэр үөрэҕи, науканы сайыннарыыга… Сиһилии »Саха маҥнайгы сырдатааччылара

ПРОФЕССОР Г.П. БАШАРИН УОННА ЭДЭР ЫЧЧАТ

Профессор Г.П. Башарин 30-тан тахса сыл үрдүк үөрэх кыһатыгар учууталынан уонна иитээччинэн үлэлээбитэ. Кини ассистентан профессорга тиийэ үүммүтэ. Үлэтигэр олус улахан болҕомтону студеннары кытта алтыһыыга уурар этэ. Лекцияларын, практическай дьарыктарын кэнниттэн научнай куруһуогу ыытара, мунньахтарга, конференцияларга тыл этэрэ. Концертарга, спортивнай күрэхтэргэ, субботниктарга ыччаты кытта сөбүлээн алтыһара. Курсовой, диплом суруйар студеннар… Сиһилии »ПРОФЕССОР Г.П. БАШАРИН УОННА ЭДЭР ЫЧЧАТ

КУЛАКОВСКАЙ СУОЛТАЛААХ СУРУГА

1912 сыллаахха Саха уобалаһын «инородецтарын» Романовтар династияларын 300 сыллаах юбилейын бырааһынньыктыырга кыттыыны ыларга бэлэмнэнии съеһэ буолбута. Делегаттарынан уобалас салалтатын чиновниктара, бөдөҥ атыыһыттар, улуус тойотторо уонна «таҥара үлэһиттэрин» баһылыктара этилэр. Итини таһынан Саха сирин биллиилээх интеллигеннэрэ, ол иһигэр А.Е. Кулаковскай ыҥырыллыбыттара. Президиум остуолугар губернатор, кини тэрилтэтин чиновниктара, саамай баай атыыһыттар уонна… Сиһилии »КУЛАКОВСКАЙ СУОЛТАЛААХ СУРУГА

Үс кут үһүс үрдэлэ

(«Семен Данилов» кинигэҕэ санаалар) Бэйэлэрин кэмнэригэр дойдуларын исто­рия­тыгар бэлиэ суолу хаалларбыт уһулуч­чулаах дьон олохторун сырдатар ЖЗЛ сиэрийэҕэ са­хат­тан үһүс киһибит туһунан «Семен Данилов» кинигэ таҕыста. Норуот бэйиэтэ Наталья Харлам­пьева бу кинигэтин ааҕарга балай да бэлэмнээх кур­дук сана­нарым. Бастатан туран, убайым Урсун ыып­пыт «Чахчылар уонна санаалар» ки­ни­гэтин тутан ааҕа сылдьарым. Иккиһинэн,… Сиһилии »Үс кут үһүс үрдэлэ

Чахчылар уонна санаалар

(Суруйааччы дневнигиттэн) *** Мин ыарытыйан баран холкутуйдахпына, кэҥии-хоҥуу, солотуйа түһэбин. Оччоҕо мин чэпчээбит төбөбөр араас санаалар киирэллэр-тахсаллар, ардыгар миигин тэһитэ кэйэллэр. Киһи сааһырдаҕын ахсын өйдөөҕүмсүйэрэ эбиллэн иһэр быһыылаах. Тугу-тугу эргитэ санаабаппыный? Барыта, мин санаабар, дьэҥкэҕэ, чуолкайга, мунааҕа суохха дылы. Ону бар дьон хайдах быһаара эрэ охсубаттарын бэркиһиибин. Мин, бэл, бэйэм… Сиһилии »Чахчылар уонна санаалар

«Мин дойдубар – Тулдалга…»

Эбээн кэпсээнэ Тыаҕа улар куллургуур,Хара тураах хааҕыргыыр,Чыычаах үөрэ чырыптыыр,Модьу атах модьугуТүүнү аймыыр: «У-һу-һуу!..»,Туохтан үөрэн дьэргэйдэКугас баттах кукаакы?Ийэ таба хордургуур,Тугут эмиэ хордургуур –Ханна эрэ табаһытХаһыытыырын истэннэр,Түүнү быһа мэччийбитМааны кыыллар – табаларМаары, тыаны хаалларан,Дьоруо-тамайа сүүрүүнэнДьиэлиир суолу туттулар. Тулдал хайалара Мин дойдубар – ТулдалгаХайалар чыпчааллараХаллаан таҥалайын тарбыыллар,Былыргыны-быйылгыныБылыттардыын быһаарсаллар,Хаһааҥҥыта эрэ кэппитХаар бэргэһэлэринХаһан да устубаттар.Хам… Сиһилии »«Мин дойдубар – Тулдалга…»

Куйаар кыыһа

(Зинаида Архипова поэзиятыгар бэлиэтээһиннэр) Поэт Зинаида Архипова айар үлэтин биир сүрүннүүр өйдөбүлэ удаҕан поэзиятыгар хабааттар сэрэйии, күүтүү матыыба буолар. Ол тууйуллубут, сэрэйэр, түүйэр, билгэлиир иэйиилээх турук (кассандровское начало) өс­сө ааспыт үйэ ортотуттан саха маҥнайгы поэ­тессата Варвара Потапова–Кутурҕан Куо хо­һоон­норугар киһи аналын, дьылҕатын туһунан дириҥ анаарыыларыгар көстүбүтэ. Наталья Ми­халева–Сайа анабыл хоһоонугар… Сиһилии »Куйаар кыыһа

Кыларыйар кырдьыгы турууласпыт Кыыс Ньургун

(Суруйааччы Ираида Клиорина төрөөбүтэ 105 сылыгар) 1948 сылтан биэс уон алта сыл, атыннык эттэххэ олоҕун бүтүннүү кэриэтэ, Саха сирин ыраахтааҕы былааһынан уонна ааспыт үйэ сүүрбэһис сылларыттан өһүөннээн туран тутар-хабар тоталитарнай режим тимир ытарчатынан но­руот өстөөхтөрүнэн аатыран, хааннаах хабыр репрессия сиэртибэлэрэ буолбут саха национальнай интеллигенция­тын сүмэтэ-сөлөгөйө дэммит сүдү дьоммутун, ол иһигэр… Сиһилии »Кыларыйар кырдьыгы турууласпыт Кыыс Ньургун

Үөһээ Бүлүүгэ «Чолбон: өй күрэһэ» оонньуу

Быйыл Россияҕа Дьиэ кэргэн, Саха сиригэр Оҕо саас сылларын чэрчитинэн Үөһээ Бүлүү улууһугар «Чолбон: өй күрэһэ» улахан өй оонньуута кулун тутар 14 күнүгэр Үөһээ Бүлүүтээҕи О.Д. Федорова аатынан киин модельнай библиотекаҕа ыытыллынна. Күрэххэ улуустан тоҕус ыал кытынна. Күрэһи «Чолбон» сурунаал бас эрэдээктэрэ Гаврил Андросов, эппиэттиир сэкирэтээр Туяра Павлова уонна сурунаал… Сиһилии »Үөһээ Бүлүүгэ «Чолбон: өй күрэһэ» оонньуу

«Эдэр саас эликсиирэ»

(Кэпсээн) – Ийээ, биһиги кэллибит! Хайдахтаах күндү тылларый! Экран нөҥүө буолбакка, илэ бэйэтин кууһар, ахтылҕаннаах сытын ылар, кыырыктыйан эрэр чанчыктарын, туора мырчыстаҕастаах сүүһүн сыллыыр, эппэйэ үөрэн, этиэхтээх тыллары төттөрү ыйыстыы – хайдах курдук күүтүүлээх, долгутуулаах түгэний! Хас күн, хас түүн күүппүтэй бу тыллары? Эрхан Иванович бөтө бэрдэрэн, саҥата суох түбэһиэх… Сиһилии »«Эдэр саас эликсиирэ»

Дьүөгэ

(Пьеса) ООННЬУУР ДЬОНО: Өлөөнө – сааһа 75, тыа сирин эмээхсинэ. Светлана – сааһа 70, эдэрчи көрүҥнээх куорат олохтооҕо дьахтар. Дьахтар. Оҕо. КИИРИИТЭ Балыыһа палаатата. Хоско үс орону, туумбалары кытары биир остуол турар. Түннүк таһыгар олоппоско Светлана олорор, таһырдьаны одуулуур. Олорбохтуу түһэн баран, төлөпүөнүн ылан видео көрөр. Төлөпүөнтэн кыыс оҕо уонна… Сиһилии »Дьүөгэ

Поэт, прозаик Иван Герасимович Иванов-Уйбаан Нуолур төрөөбүтэ 95 сыла

…Ааттанар эн аатыҥ куруутун аймах-билэ, уруу-хаан Элгээйиҥ дьонугар Хайа баҕарар сир-дойду бэйэтэ иитэн-такайан таһаарбыт араас талааннаах чулуу дьонноох буолар. Кинилэр бэйэлэрин үтүөкэннээх олохторунан, үлэлэринэн-хамнастарынан бүттүүн нэһилиэнньэ убаастабылын, сүгүрүйүүтүн ылаллар. Оннук дьонтон биирдэстэрэ биһиги биир дойдулаахпыт, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх учуутала, ССРС суруйааччыларын Союһун чилиэнэ, Сунтаар улууһун Ытык киһитэ, сахалыы куттаах геройдардаах… Сиһилии »Поэт, прозаик Иван Герасимович Иванов-Уйбаан Нуолур төрөөбүтэ 95 сыла

Булчут үөскээһинэ

(Кэпсээн) Оҕолор тэлгэһэҕэ мэниктээн сүүрэ-көтө, сэриилэһэ оонньуу сылдьаллар. Оҕонньор күлүк сиргэ сөрүүҥҥэ хотуурдары таптайаары табахтаан бусхата олорор. Чолоччу көрбүт уон биирдээх уолу эһэтэ ыҥыран ылан, эргэ хаптаһын сарай иһинээҕи истиэнэҕэ субуруччу сааллыбыт мас долбууртан кыстыгы аҕаларыгар соруйда. Орой-мэник уолчаан аанньа өйдөөбөккө хос ыйытааччы буолла, убаҕас мэйиитигэр оонньуур эрэ санаа ытылла… Сиһилии »Булчут үөскээһинэ