Кэнники сылларга Сахабыт сирин кыһына сымнаабытын, сайынын өҥүрүк куйаас буоларын бары бэлиэтии көрөбүт. Айылҕа дьикти көстүүлэрэ даҕаны дьону соһутара элбээтэ: кыс ортото күөллэр көһөллөр, сир сиҥнэр, дириҥ аппалар үөскүүллэр, толооннор ньуурдара тоһутталанан бугул-бугул курдук быллаарданаллар. Ону социальнай ситимнэргэ, атын да суруйууларга ирбэт тоҥ ууллуутун содула дииллэр. Ол иһин науканан бигэргэммит… Сиһилии »ИРБЭТ ТОҤНУУН ИЛЛЭҺИИ УОННА ЫАЛЛАҺЫЫ
Халыҥ киэҥ аймах уруккута киэн тутта ааттыыр тумус туттар киһилэрэ, кэлин уонунан сыллар устата аата сибигинэйэн кэриэтэ эрэ ааттанар, көмүс уҥуоҕа көтөҕүллүбэтэх Степан Дмитриевич Попов–Таас Ыстапаан бастаанньыстар хамсааһыннарын биир көхтөөх кыттыылааҕа. РСФСР ХК 59-3 ыст. буруйданан 1931 сыллаахха тохсунньу 14 күнүгэр тутулларыгар өлөрүллүбүтэ, 2000 сыллаахха олунньу 29 күнүгэр СӨ Прокуратуратынан… Сиһилии »Таас Ыстапаан
(Мүччүргэннээх кэпсээн) «Вихрь» мотуордаах оҥочо хотугу өрүс күүстээх сүүрүгүн хоту дьулурҕатык айаннаан куугунуур. Оҥочоҕо үс киһи баар: күн уота килэриччи сиэбит саар тэгил уҥуохтаах Баһылай Сиипсэп мотуору салайан оҥочо кэннигэр лэҥкэйэн олорор, уола уон түөртээх Дьулус сэттэ сыл балыс балтын, Аайаны кытта, ортоку олороллор. Тыаҕа баран иһэр дьон быһыытынан оҕолор… Сиһилии »Иккиэйэҕин халыҥ тайҕаҕа
… Поэзия туһунан сэһэргэһэ олорон, Семен Петрович соһуччу эппитэ: – Эһиги Таллан Бүрэни букатын хааллардыгыт. Дьиктилээх поэт дьиктилэрин өйдөөн көрбөтүгүт!.. – Оттон, доҕор, редактора Георгий Васильев, Талланы үчүгэйдик өйдүүр киһи, суруйдун эбээт! …Ол кэнниттэн Семен Данилов бэйэтэ Е.С. Сивцев-Таллан Бүрэ айымньытын туһунан ыстатыйа суруйбута. Георгий Сыромятников 1. Таллан Бүрэ поэматыгар… Сиһилии »“Уолан Эрилик” ис дьиҥэ
Тохсунньу 11 күнүгэр, Россия Бэчээтин күнүн көрсө, «Сахабэчээт» Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыба автономиялаах тэрилтэтэ ааспыт сыл түмүктэрин таһаарда. Ол курдук, «Сыл бастыҥ редакцията» анал аатынан «Чолбон» сурунаалбыт бэлиэтэннэ. Сурунаалбыт корректора Анна Прудецкая Ил Түмэн Культураҕа уонна биир кэлим иһитиннэрэр-көрдөрөр ньымаларга сис кэмитиэтин, эппиэттиир сэкэрэтээр Туйаара Павлова «Сахабэчээт» тэрилтэ бочуотунай грамоталарынан наҕараадаланнылар.… Сиһилии »«Чолбон» – бастыҥ редакция!
Биһиги ыалдьыппыт – саха биллиилээх суруйааччыта А.С. Сыромятникова кыыһа, суруналыыстыкаҕа Саха Республикатын Государственнай бириэмийэтин лауреата, Саха Республикатын култууратын үтүөлээх үлэһитэ Надежда Спиридоновна Дмитриева. – Анастасия Саввична туох дьоҥҥо төрөөн улааппытый, оҕо сааһыттан ойо тутан тугу сэһэргиир этэй? – Ийэм иллээх дьиэ кэргэҥҥэ төрөөн, оҕо сааһа дьоллоохтук ааспыт. Байаҕантай улууһун Кириэс… Сиһилии »“Бары айымньылара дьоҥҥо тиийбититтэн үөрэрэ”
Дойдубар сылдьыбатаҕым хас да сыл буолла. Онон бэҕэһээ куораттан кэлээт, оҕо эрдэҕинээҕи табаарыспын Бүөккэни булан, сарсын турдубут 15 кустуу барарга сүбэлэспиппит. Дьэ онон, бу бүгүн саа сүгэн, үрүксээкпитигэр чаанньык, ас уктан күөллэри кэрийэ баран иһэбит. Хас да сылга мунньуллубут сонун хайабытыгар да элбэх буолан, уруккуну-хойуккуну ахтыһан, айахпыт хам буолбат. … Сиһилии »ХОЛОРУК
(А.М. Горькай төрөөбүтэ 120 сылын туолуутугар) Саха советскай уус-уран литературатын төрүттээччи, төлөннөөх революционер П.А. Ойуунускай оҕо сааһыттан төрөөбүт норуотун тылынан уус-уран айымньытынан умсугуйан, ону сэргэ нуучча классическай литературатын ааҕан, онно абылатан улааппыта. Чуолаан кини А.С. Пушкин, М.Ю. Лермонтов, А.М. Горькай, о.д.а. айымньыларын бэрт эдэр сааһыттан билэрэ, кинилэр сүдү талааннарыгар сүгүрүйэрэ.… Сиһилии »Улуу Горькай уонна Ойуунускай
Норуот суруйааччыта Николай Лугинов дьоро киэһэтэ Ахсынньы 16 күнүгэр П.А. Ойуунускай аатынан Саха академиялыы театрыгар норуот суруйааччыта, РФ культуратын үтүөлээх үлэһитэ, П.А. Ойуунускай аатынан СӨ судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата, Россия Суруйааччыларын сойууһун Үрдүкү айар сүбэтин чилиэнэ, Лао-Цзы Бүтүн Кытайдааҕы уопсастыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы, СӨ Духуобунаска академиятын вице-президенэ Николай Алексеевич Лугинов 75 сааһын… Сиһилии »«Мин олоххо аналым – сомоҕолоһуу идеятын тиэрдии»
Сурунаалбыт муус устарынааҕы нүөмэригэр баан үрдүкү кэрдиистээх үлэһитэ Афанасий Лугиновтыын сэһэргэһииттэн үбү сөпкө туһаныыга анал рубрика арыйарга сананныбыт. Үп-харчы эйгэтигэр туһалаах сүбэлэри сурунаалбытыгар бэчээттиэхпит. Ыйытыыларгытын, сэҥээриилэргитин эрэдээксийэҕэ киллэриҥ. Сөптөөх уонна сөбө суох кредиттэр. Кредити ылыыга биһиги өрөспүүбүлүкэбит, хомойуох иһин, Россияҕа биир бастакы миэстэҕэ сылдьар. Биир өттүнэн, ити нэһилиэнньэбит төлүүр кыаҕа… Сиһилии »КРЕДИТ КИСТЭЛЭҤНЭРЭ
Култуура, искусство сайдыытыгар киһи саҥатын, тыаһы-ууһу устар тэрил айыллыыта сүүнэ улахан төһүү буолбута. Аан дойдуга грампластинка тарҕаныытын историятын кылгастык билиһиннэрэр буоллахха, тыаһы устар аппарат ХIХ үйэ саҕаланыыта айыллыбыт. Маннык аппараттар баар буолбуттара кинигэ бэчээттээһинин саҕаланыытыгар тэҥнээҕэ. Бастакы аппарат – фонограф. 1877 сыллаахха Томас Эдисон фонографка аан бастакы ырыаны устубута… Сиһилии »Үйэлэргэ тиийбит көмүс куоластар
Үрдүк категориялаах хирург, судмедэксперт быраас, Россия доруобуйатын харыстабылын уонна СӨ култууратын туйгуна, кэнники кэмҥэ саха литературатын Россия таһымыгар таһаарбыт биир чаҕылхай прозаик, поэт, Россия суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ, Владимир Клавдиевич Арсеньев аатынан бүтүн Россиятааҕы «Уһук Илин» литература бириэмийэтин лауреата Анатолий Слепцову 55 сааһын бэлиэтиир ааҕааччылары кытта көрсүһүүтэ сэтинньи 29 күнүгэр Н.Д.… Сиһилии »Эмчит суруйааччы Анатолий Слепцов ааҕааччылары кытта көрсүһүүтэ
(Анатолий Слепцов кэпсээннэрин кэрэхсээтэххэ) Таатта улууһунааҕы «Араҥас сулус» литературнай түмсүү кыттыылааҕыттан Россия Суруйааччыларын сойууһун чилиэнигэр тиийэ үүммүт прозаик Анатолий Игнатьевич Слепцов тэттик кэпсээннэрин хайдах ылыммыппын тиэрдэргэ, санаабын үллэстэргэ холонуом. Ааптар икки тылы дэгиттэр туттар ураты дьоҕурунан, айымньыларыгар уопсастыба, аныгы кэм даҕаны тирээн турар кыһалҕаларын кырдьыктаахтык бэрт дьоҕус киэп иһигэр киллэрэн… Сиһилии »Сытыытык, чопчутук ханалытан этэр прозаик
Билиҥҥи кэмҥэ саха литературата күүскэ сайдан, кыаҕыран, бэйэтэ туспа суолланан-иистэнэн атын омук литератураларыттан хаалсыбат үрдүк таһымнанна. Төрөөбүт литературабыт маннык улахан ситиһиитигэр олук уурбут, элбэх күүһүн-күдэҕин биэрбит дьоннортон биирдэстэрэ – народнай суруйааччы Н.Г. Золотарев–Николай Якутскай. Ханнык саха киһитэ аахпатаҕай кини аатырбыт «Көмүстээх үрүйэтин», «Араҥ уонна таптал» алыптаах эйгэтигэр угуттамматаҕа буолуой?! «Адаҕа»… Сиһилии »«Төлкө» ромаҥҥа ийэлэр уобарастара
Владимир КОНДАКОВ-СР Норуот эмчиттэрин Ассоциациятын президенэ, профессор, суруйааччы. АЙЫЛҔА ДЬИКТИ АЙЫЫТА УЛУУ ААНА УДАҔАН (Кылгатыллан бэчээттэнэр) Аананы аатын, фамилиятын, аҕатын аатын сороҕор сыыһаллар. Төрөөбүт, олорбут да сирин былдьаһаллар. Оннооҕор онно көмүллэ сытар диэн букатын атын сири ыйар дьоннор эмиэ баал- лар. Төрүт онно суоҕунан аймаҕырҕааһын, атын да ситимнээх курдук этиилэр… Сиһилии »АЙЫЛҔАТТАН АЙДАРЫЫЛААХТАР
Ааспыт сылга саха омук духуобунай лидерэ, поэт, прозаик, драматург, саха литературатыгар тапталы ураты нарыннык хоһуйан туойбут Анемподист Иванович Софронов–Алампа «Ыллыым ээ, ыллыым!» диэн тыллардаах хоһооно 32 тылынан тахсан ааҕааччы, саха литературатын кэрэхсээччи үгүс сэҥээриитин ылбыта. Суруйааччы биир уһулуччу айымньытын, кини истиҥ иэйиилээх тылын-өһүн атын омукка арыйар кыаҕы үөскэппит бырайыак ааптардарынан… Сиһилии »«Атын омук ааҕааччыларын куттарын долгутуо…»
Бүгүн, алтынньы 31 күнүгэр, Дьокуускай куорат Горькай уулуссатыгар үөрүүлээх быһыыга-майгыга Казань скверэ арылынна. Сквер сүрүн киэргэлинэн Сэбиэскэй Сойуус Геройа, ССРС Ленин бириэмийэтин лауреата, поэт, байыаннай суруналыыс Муса Джалиль боруонсаттан кутуллубут мэҥэ сэбэрэтэ буолла. Тэрээһиҥҥэ Татарстан Өрөспүүбүлүкэтин премьер-миниистирин солбуйааччыта, Татаардар аан дойдутааҕы конгресстарын төрүт сүбэтин бэрэссэдээтэлэ Василь Шайхразиев салайааччылаах дэлэгээссийэ кытынна.… Сиһилии »Дьокуускайга Муса Джалиль мэҥэ сэбэрэтэ турда
(Николай Лугинов «Чыҥыс-Хаан ыйааҕынан» романыгар бэлиэтээһиннэр) Там, где отсутствует власть закона, нет места и какой-либо форме государственного строя. Аристотель Кэккэҕэ киирдиҥ – сүтэн, симэлийэн хаалаҕын, ол эрэн, бүтүн сорҕото буолаҕын. Николай Лугинов Эрэдээксийэттэн. 2015 сыллаахха, Россияҕа Литература сылыгар, Гуманитарнай чинчийии уонна хотугу аҕыйах ахсааннаах омуктар проблемаларын института Саха сирин Суруйааччыларын… Сиһилии »Киһи уонна Империя…
(Норуодунай бэйиэт суруктарыттан) Саха норуодунай бэйиэтэ Петр Николаевич Тобуруокап дьоһун олоҕун, төрөөбүт норуотугар бэлэх гынан хаалларбыт алгыстаах айар үлэтин ситэри чинчийэргэ, толору өйдүүргэ, сөптөөхтүк сыаналыырга кини биир идэлээхтэригэр, доҕотторугар суруйбут суруктара улахан суолталаахтар. Холобур, кини доҕоро суруйааччы Николай Алексеевич Габышевы кытта суруйсубут суруктарын дьиэ кэргэн архыыбыттан ыллыбыт. Бүөтүр Тобуруокап сааһын… Сиһилии »“Мин хоһоонум тылын норуоппар бэлэх эрэ биэриэхпин сөп”
(Поэт, тылбаасчыт, общественнай деятель А.П. Илларионов төрөөбүтэ 70 сылыгар) «Миигин батыс, ааҕааччым! Ким эйиэхэ эттэ, бу сиргэ дьиҥнээх, өлбөт-сүппэт таптал суох диэн? Сымыйаччы кыһыл тылын быстыннар! Миигин батыс, ааҕааччыам, барсан ис, көрдөрүөм эйиэхэ итинник тапталы!» Михаил Булгаков, «Мастер уонна Маргарита». Афанасий Петрович Илларионов… Биһиги, кини хаан-уруу аймахтара эрэ буолбакка, саха… Сиһилии »Ырыа курдук олох